1997 yılında kara mayınlarının yasaklanması kampanyasıyla Nobel Barış Ödülü sahipleri arasında yer alan Handicap International (HI), 2022 yılında mayın kullanımı ve ülkelerdeki duruma ilişkin raporunu yayınladı.
Ottawa Mutabakatı olarak da bilinen Anti-Personel Mayınların Kullanımının, Stoklanmasının, Üretiminin, Devredilmesinin ve İmhasının Yasaklanması Anlaşması 1 Mart 1999’da yürürlüğe girdi.
Ağustos 2022 itibarıyla sözleşmeye taraf olan 164 devlet bulunmaktadır. Türkiye, 1 Mart 2004 tarihinde ilgili kanunu TBMM’de onaylayarak anlaşmaya katılmıştır. Ancak geçmişte ve günümüzde mayın üreten ABD, Çin ve Rusya gibi büyük ülkeler anlaşmaya taraf değildir.
HI’nın raporuna göre 2022 yılında mayın ve patlamamış bombaların patlaması sonucu dünyada en az 1.661 kişi hayatını kaybetti, 3.015 kişi de yaralandı. Bu patlamalarda ölenlerin yüzde 85’i sivil, yaklaşık yarısı ise çocuktu.
Patlama sonucu ölümlerde Suriye üçüncü kez üst üste başı çekti. Mayın ve patlamamış bombalar nedeniyle hayatını kaybeden veya ağır yaralananların sayısı Suriye’de 834, Ukrayna’da 608, Yemen’de 582 ve Myanmar’da 545 olarak kaydedildi.
Türkiye 2025 HEDEFİNE ULAŞACAK MI?
Sözleşmenin 5. maddesi uyarınca, topraklarında mayın bulunan taraf devletlerin, anlaşmanın yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 10 yıl içinde mayınları temizleme yükümlülüğü bulunuyor. Bu maddeye göre Türkiye’nin 2014 yılında topraklarını mayınlardan temizlemesi gerekiyordu. Ankara’nın mayın kirliliğine son vermek için taahhüt ettiği son tarih 31 Aralık 2025’ti.
Raporda, sözleşmeye taraf 66 devletin eğitim ve araştırma amaçlı mayın bulundurmaya devam ettiği belirtiliyor. Türkiye, 1000’den fazla kara mayını bulunan 25 ülke arasında yer alıyor. Türkiye’nin son tebliğine göre 5 bin 728 adet mayın bulunuyor. 2022 yılında kullanılan mayın sayısı ise 629 oldu.
Türkiye EN ‘KİRLİ’ ÜLKELER ARASINDA
Türkiye, taraf devletler arasında mayın kirliliğinin en yüksek olduğu sekiz ülke arasında yer alıyor. Bu ülkelerde maden kirliliğinden etkilenen arazi alanı 100 kilometrekarenin üzerindedir. Türkiye’nin verilerine göre topraklarında mayın varlığı teyit edilen 133,39 kilometrekarelik tehlikeli alan bulunuyor. Mayın kirliliğinin en yoğun olduğu bölgeler İran, Irak ve Suriye sınırlarında yer alıyor.
Raporda ayrıca Türkiye’nin mayınlı alanların tespiti için 2021 yılında çalışma başlattığı ve çalışmayı 2023 yılı sonuna kadar tamamlamayı hedeflediği belirtiliyor. HI, Türk güvenlik güçlerinin döşediği mayınların yanı sıra el yapımı patlayıcılar ve diğer patlayıcıların da bulunduğuna dikkat çekiyor. ‘Devlet dışı silahlı grupların’ da mayın kirliliğinde rol oynuyor.
EN ÇOK MAYIN TEMİZLİĞİ TÜRKİYE’DE YAPILDI
Rapora göre Türkiye aynı zamanda 2022 yılında en fazla mayın temizleme ve imha gerçekleştiren ülke oldu. Sadece 1,29 kilometrekarelik alanda toplam 58 bin 78 mayının temizlendiği bildirildi. Türkiye’nin 2022 yılında temizlediği alan, 2021 yılına göre 3 kat artmasına rağmen, 2025 yılı sonuna kadar tüm alanların temizlenmesi hedefine ulaşmanın mümkün olmadığı da belirtiliyor.
Raporda toplam 85 ülke ve beş bölgede mayın kirliliğinin olduğuna dikkat çekildi. 20-24 Kasım tarihleri arasında Cenevre’de düzenlenecek Ottawa Sözleşmesi Taraf Devletler Konferansı vesilesiyle bir açıklama yapan HI, uluslararası topluma çatışmanın taraflarına yönelik baskıyı artırma ve “silahlı silahların kullanımının durdurulması için çalışma” çağrısında bulundu. bu barbar silahlar.” (DW Türkçe)
